Pina Bausch, Merce Cunningham - Filmler - iDans

Dans Tarihi

2009 yılı çağdaş dans gündemi veda ettiği ustalarıyla özel bir sonbahar yaşıyor.

iDans festivali kapsamında geçen hafta sonu 2 ünlü koreografa adanmış film gösterimleride, yakın dönem dans tarihini hafızalarımızda yeniden canlandırarak önemli bir uğurlamanın eksikliğini kapama çabasını yansıtıyordu.

* * *

(Pina Bausch)a özel ilk gösterim gününü kaçırmış oluşumdan ötürü çok üzgünüm.

Ancak (Merce Cunningham)a ayrılan ikinci gün gösterimleri, benim de bu açığımı bir ölçüde kapamamı sağlayabilmiş oldu.

C&C (Cunningham&Cage sanatçı dostluğu) oldukça önemli bir işbirliği örneğini yansıtıyor.
(Bunun farklı bir benzerine de Japonya'da rastlamıştık belki, değil mi ?) (Aslında bu tarihsel karşılaştırmalı analizleri yapmak gereği yüzünden gözlemimizi biraz daha derinleştirmek isteyebiliriz...)

C&C'nin uzun soluklu ortak geçmişlerinde, TV için hazıladıkları (video çekime uygun olarak tasarlanmış) "Points of Space" isimli eserlerinin yaratım sürecine tanık olduğum seyirlerden birinden sizlere kısaca söz edeceğim.

Bu video yapıtı; Merce Cunningham, John Cage v.d.nin işbirliği sayesinde, deneysel bir uyum arayışıyla geleneksel kalıpları aşabilen, tamamen özgün bir tarzda ve eşzamanlı bağımsız süreçlerde başlatılarak gerçekleştirilmiş ve (o dönemde eşine pek az rastladığımız, disiplin şövenizmine ve hiç egostanrik sürüklenme olmadan yaratılan akışın paylaşıldığı sanat yapıtlarının oluşturduğu kolektif denilebilecek çabaların) (koreografi-müzik-resim-kostüm) sahasında çağdaşlarına da öncülük etmiş (aynı zamanda gecikmesiz klasikleşebilmiş eserler veren) ustalarının eşsiz arayışlarındaki titizliği yansıtan tasarlarımlarını bir araya getirmiş olma gibi bir özelliği taşıyor.

Diğer yandan Cage'in yaşam alanı olarak ABD'yi seçişi, hatta Avrupayı neredeyse terk ederek bir NY caddesinde, hiç tekrarının olmadığını düşündüğü (kimileri için gürültü denilebilecek) trafik cehenneminin ses bombardımanı içinde, üstelik çiçeklerine bile sonsuz bir huzur içinde bakım yaptığı ve tam evi gibi hissettiğini vurguladığı o terasında kalarak çalışmalarını sürdürmüşlüğü belki, dönemin kaptalizm&sosyalizm karşıtlıklarının mekansal ve sanatçı kişiliğindeki yansımalarını da biraz olsun bize göstermekteydi.

(Japonya'da belki kuşaklar arası bağıda yansıtabilen diğer dostluğun izlerini sürmeyi ise, daha fazla sıkmamak için sadece meraklılarına bırakıyorum.)

İşte çağdaş dansın, video ile buluşarak yaygın kitlelere taşınmasını sağlayıcı (kaçınılmaz) tarihi serüveninde de, önemli bir sıçrama (belki tüketim) platformu sağlayabilecek bu gibi nitelikleri ile eser, bıraktığı nostaljik tadın ötesinde, hızla tüketilerek eskitilen "geçmişin ve bugünün" yeniden irdelenmesi olanağını bize sağlıyordu.

* * *

Tüm bunların yanında gerçekleşen film gösterimlerine etkinlik mekanı olarak destek veren Pera Müzesi de, son derece güzel restore edilerek hizmete sunulmuş görkemli tarihi binasında, eski İstanbul resimlerinin yer aldığı sergiyleriyle sizleri her zaman karşılamaya hazır olduğunu söylüyor... (http://gorselsanat.blogspot.com/) (http://istanbuluma.blogspot.com/)

Konser - Annika Krump, Palma Kunkel

Konser / iDans-9

Şiir, Opera, Ses, Yerleştirme, Kukla, Canlı Müzik, Düet, Özgün Çalgılar, Kostüm

İçimizdeki çocuğa doğru unutulmayacak bir yolculukta,
Eşssiz bir ses ile iç duvarlarımızda yankılanarak çınlayan
geçmiş zamanlara doğru yönelen uçsuz bucaksız çağrılar,
Şiirsel metnin performatif akışında kakakalışlar,
Elimize tutuşturulan bir kaç ip yumağı sayesinde aramızda dolaşırken, birbirimizle yeniden kurduğumuz o bağlar..

Yeniden Teşekkürler, iDans

Paris, Possible - Eleonore Didier

Fotoğrafik Performans / iDans-9

Yerleştirmeler

Fotoğrafik performansın durgun akan seyrinde (merdiven, kutular, kamera gibi) sahneye yapılan yerleştirmelerle bedeni ilişkilerin kurulmasına ağırlık verilmiş ve bu ilişkilerde yaratılan anları derinlemesine açan farklı bedensel yerleştirmeler esnasında nesne kullanımlarıyla sürekli göç eden bedenin taşınımlarını ve mekanlardaki neredeyse anlık geçiciliğin onun üzerindeki etkilerini derin duygularla seyircinin hayal dünyasında yaşatmayı başaran bir çalışma.

Dance Without Bodies - Koosil-Ja

Performans / iDans-9

Teknoloji, Beden, Video, Canlı Müzik

Modern dünyanın güncel yarışını hiç aratmayan skor yaklaşımlı çalışmada, haliyle teknoloji kullanımı da hiç ihmal edilmemiş. Dansçılarn algılarıyla birlikte seyirciyi de zorlayan yanlar, aslında bir merak uyandırmanın çok gerisinde kalışıyla hatta bazen, çok aşırıya kaçan yüksek tonlu müzik kullanımlarıyla sanki esere özgü alt yapıdan çok kaybolan anlam dünyalarımıza dair belirleyici bir sinir tahribatını işaret ediyordu.

Radiodance - Iguan Dance Theater

Performans / iDans-9

Masalsı Sözel Anlatım, Dans, Yerleştirme, Işık

Masalsı sözel bir açılışa hareketle kazandırılan büyüleyici etkinin artarak ve beden değiştirerek sürmesi ve ardından, yavaş yavaş kadın-erkek ilişkisinin ekseninde gelişip ötesine geçişin naciz tiyatral görünümlerine dair nefis bir düet.

Speaking Dance - J.Burrows&M.Fargion

Disiplinlerarası Performans / iDans-9

Sözcüklerin müzikalitesini kullanarak konuşma diliyle müzik yapan ikili, ayrıca a/simetrik uyumlu zaman ve beden kullanımlarıyla ilgi çekerken, ince mizah duygularıyla da seyirciye işleyen keşif alanları inşa ettiler.

The Continuum:.. - Ong Keng Sen

Belgesel Performans, Kukla, Gölge, Video, Yerel Dans, Canlı Müzik / iDans-9

"The Continuum: Beyond The Killing Field"

Kamboçya'nın tarihinden bir kesite doğru gösteride de yer alan (76 yaşında) bir dansçının hayatı üzerinden yer yer söyleşiye dönüştürülmüş yapısıyla, canlı ve uzun bir yolculuk yapma olanağı tanıyan performans, bu belgesel niteliği ile bizi de karşılamış oldu.

While We were..- Ivana Müller

Performans / iDans-9

"While We Were holding It Together"

Hareketsizlik iyice moda olmaya başlamak üzere!

Metnin; farklı karakterlerin temsili bedenleri üzerinde dillendirildiği durgun ama, seyircinin hayal gücünü son derece güçlü bir şekilde etkileyebilen ve aynı zamanda, yapıcı bir biçimde zorlayarak onda değişim yaratabilen, yer yer müzikal gürültülü çağrışımlarında bu akışa katıldığı bir parçaya tanık olmak; biraz öngörülebilirliklerinin zengin olamayışı açısından sınırlılık taşısa da, zor ve sıkıcı gelebilecek bir postüral durgunluk sergilemesine karşın, oyuncuları sayesinde olağanüstü keyifle gerçekleştirilebilmiş bir performans olmasını sağlayan, üstün ve belirgin bir grup uyumunun var edilebilmesinden ötürü, bu kadar anlatımsal (hikayesel) didaktik olan bir çalışmayı, ilginç bir şekilde çok sıkmadan sunulabilir kılmış. Tebrikler.

Konferanslar-2.gün

Sunumlar ve Geçici Koalisyonlar

Kavramlaştırmanın yoğunlaşarak görsellikle paralel akıcı bir şekilde sunulduğu "Zamanın yeni ontolojisi" sunumunun (mümkünse) kayıtlardan yeniden izlenilmesi önerilir.

Geçen seneki konferansların kitabı (Solo) şu an satışa sunulmuş gözüküyor. Tebrikler.
Yayına hazırlama zorluklarıyla 1 sene geçtikten sonra, hafızamızda birazda soğumuş Solo temasının yeniden yeşer-til-mesi iyi oldu. Kollektif üretkenliğimizi teşvik için konferanstaki kayıtların veya konuşmaların CD'sinin de (sonradan gelecek yayının yanısıra) (iDans festivali bitmeden) şimdiden satışa çıkarılabilmesi daha yerinde olacaktır.

Bunca temmenniler silsilesine, kim ne kadar katkı sağlarsa, o kişilere şimdilik o kadar ama zamanla daha da çoğalacak teşekkürü bir borç bilirim.

Gelelim konferansların faydasına!
Koalisyonları yürütmenin zorluklarına hepimiz aşinayız.
Farklı alanlarda (aşırı yorumcu olup) kaybolmadan, (davetli konuşmacı ve katılımcı) herkesin kendi alanından sağlayacağı katkılarla (yılda bir gelenekselleşerek) belirginleşen bu buluşma dinamikleri, hepimiz için entellektüel açıdan oldukça doyurucu olmaya başlıyor.

Görsel dilin tek başına yetersiz kaldığı bu tür paylaşım alanlarını (yine bu seferki gibi) ıssız bırakmak yerine, herkes (özellikle koreograf, akademisyen ve düşünürler) açısından (yeniden) keşfedilmeye oldukça değer buluyorum.

Dans öğrencilerinin ise, hiç çaba harcamadan bu kadar yakınlarına gelmiş böylesi bir ortama uğramayışlarına artık çok şaşırmıyorum. Aslında okulların ön ayak olması beklenen bu tür (yarı-) akademik etkinliklere bile, bu denli uzak ve etkisiz kalışlar, artık yeniden yapılanmalara açılmak zorunda kaldıklarını apaçık gösteriyor sanırım.

Çağdaş Dansın ülkemizdeki seyrine farklı kurumsal, akademik, bireysel paydaşların katkısının ne denli sınırlı kaldığını, yıllardır bu kadar yakından görüp izledikçe ve onun gelişimini sağlayıcı gerçek (maddi ve manevi) gücün yine ve çoğunlukla seyirciden gelmesine yönelik bekleyişler, varolan ataletin farklı boyutlarının yeniden kavranılmasına yol açması ümidi ve 2009 baharı geçmeden üzerine düşünülmesi dileğiyle,

İyi seyirler...

Teşekkür - Performans Günlükleri, iDans ve Oluşumlar

Performans Günlükleri

Çağdaş Dansa yönelik (14 yıllık eylemsel) ilgiyle yeşerip, yorum ve anlatımlarla oluşan arşiv (kavramsal, olgusal, göstergesel) niteliği taşıyan siteye gösterdiğiniz ilgiden * dolayı öncelikle teşekkür etmek isterim.

(* Okuyucu sayısal göstergeleri:
Günlük 10-70, Haftalık 40-150-250, Aylık 200-600, (resimli) Çeyrek 500-1000 "geri dönüşlü 100", Yıllık 3000)

Seyredilen gösterilerden hareketle başlayan bu (deneyimsel öznel bakışlı) monologların zamanla, ortak bir forum oluşumuna doğru yönelebilmesini dilerim. Bu tür kollektif projeleri düşleyip dururken, gerçekleşen başka oluşumlardanda zaman zaman oldukça etkilenebiliyor ve onlarıda aşağıdaki gibi desteklemeye özenle çaba sarfediyorum.

Kusurlarımız af ola..

iDans

Aydın Silier ve Gurur Ertem'in girişimciliği ile Çağdaş Dansın İstanbul'da düzenli yıllık etkinlikler dizisi ** haline dönüşen iDans (gecikilmiş atılımlara önderliği ile) bir uluslararası oluşum niteliği taşıyor.

**
http://idansfestival.blogspot.com/
http://idans.info

DansCamera
Bu sene 2. düzenlenecek olan ve merak uyandıran çeşitlilikleriyle Dans videoları üzerinden yapılanan festival de dünyaya açılan başka bir penceremiz. Girişimciliğin başka bir örneği.***

http://www.dancecamera-istanbul.blogspot.com/
*** http://www.onurtopalsumer.blogspot.com/

Amber
Teknoloji ile gösteri sanatlarının İstanbul'daki buluşma noktalarından ve yine disiplinlerarası ilgi çeken festival organizasyonlarından sadece biri...

AMBER - Body-Process Arts Association

Tezgah

Başka bir atılımda, Çağdaş Dans konusunda görsel sunuş yapan konuk koreograflarla sohbetler şeklinde Ayşe Orhon öncülüğünde başlatılan ve ara ara İdil Kemer'in katkılarıyla göz dolduran, düzenli aylık programıyla **** açılımlarını sürdürüyor.

Dans tarihinden derlenen farklı akımlara öncülük etmiş koreograf ve dans gruplarının gösterileriyle ve bazı çalışmalarına yer veren videolar üzerinden besleyen, seyir ve yüzyüze tartışma ortamının zemini olma yolunda, son 6 aydır sizlerle birlikte.

**** http://izlekdefteri.wordpress.com/

Oluşumlar

Bagimsiz Bulten - IIndependent Bulletin
Gösteri sanatlarına yönelik ciddi ve sürdürülebilir kollektif temsilleri ve bir aradalıkları getirmesini beklediğimiz yapılanmalar..

Çağdaş Dansın Aktörleri
(Bazı) Yazar, Sanatçı, Grup, Kurum, Festival Organizasyonu, Dernek, Mekan ve Oluşumlar

Bu liste yeni eklentilere açık ve erişim-leriyle yapılandırılma aşamasındadır!
Katkı sağlayıcı görüş ve önerilerinizi beklerim.

Okul:

• Yildiz Technical University - Art & Design Faculty
• MSGSÜ-Opera Ana Sanat Dalı - Modern Dans Sanat Dalı

Kurum ve Topluluk:

• MDT- Devlet Opera ve Balesi Mod. Dans Top. (Beyhan Murphy)

Eğitmen, Koreograf Sanatçı ve Topluluğu:

• http://zeyneptanbay.org/
• Mehmet Sander Dans Topluluğu
  
• Tuğçe Tuna

Eğitmen, Koreograf Sanatçı:

• http://www.aydinteker.com/
• Aydan Türker
• Mustafa Kaplan
• Dilek Evgin
• Ece Özmen
• İlyas Odman
• Onur Topal Sümer
• Lerna Babikyan
• 
  

Grup:

• http://www.taldans.com/
  
• http://www.ciplakayaklar.com/
  
• İstanbul Dans Tiyatrosu
• http://www.subvoid.com/
• http://www.aydinteker.com/
• http://www.tunatugce.blogspot.com/
• http://www.ilyas-odman.blogspot.com/
• 
  

Sanatçı:

• Ugur Seyrek
• Zeynep Tanbay
• Ziya Azazi
• 
  

Misafir Sanatçı:

• http://www.mathildemonnier.com/fr/

Festival Organizasyonu:

• AMBER - Body-Process Arts Association
• Teknoloji ve Sanat
• http://www.istanbulconnects.org/
  
• BIMERAS
• Dance Camera Istanbul Festival
• Dance Camera West Dance Film Festival

Dernek, Vakıf:

• Cati Dans Istanbul
• BIMERAS

Mekan:

• Cati Dans Istanbul
• Dans Bulusma, Istanbul

Sahne:

• http://www.garajistanbul.org/

Oluşum:

• Bagimsiz Bulten - IIndependent Bulletin
• http://www.eurasiart.org/
• http://www.dansplatformu.com/

Konferans, Kongre:

• Konferanslar(Solo, 2008, Zaman-09) http://www.idans.info/tr/shows.php?type=2
  
• İstanbul 3.Dans Kongresi

Kitap:

• Kuram ve Pratik
• Konferanslar (Solo)
  

Eleştiri:

• Aylin Kalem
• Gurur Ertem ile http://www.dansistan.org/
• 
  

Site:

• Multimedia Technologies-Video Performans

Yabancı sitelerden örnekler:

• http://www.cnd.fr/
  
• Architexture Dance Company
• Body Awareness Pilates Studio
• Core Dynamics Pilates
• Dance Film Association
• 
  
• Full Radius Dance Company
• Loretta Livingston & Dancers
• 
  
• Memet Sefa Ozturk
• Minerva Tapia Grupo de Danza
• 
  
• Pilates Miami
• 
  
• Prof. Dr. Seminur Topal
• University of California, Irvine - Dance Department

Double Bill - Deufert+Plischke

Video, Yerleştirme, Hareket, Metin ve Okumalar, Işık, Etkileşim / iDans-9

Sanatçılar çağdaş dans arenasına çıkışlarında, atılması gereken adımları daha bir biyografik kökenleriyle açığa vurur oluyorlar son yıllarda. Bu samimi hava, günümüz popüler kültürüne karşı duyarsızlaşan insanımıza doğru uzanan dürüst bir el niteliği taşıyor ve sanatçı da o insanın yanında her zamanki gibi yerini almaya hazır olan yanıyla derin bir saygıyı çoktan hak etmiş oluyor.

Zaman geriye akıp, bugünkü kimliğe bürünüşün izlerini taşıyor seyirciye..
Bambaşka olgusal gerçekler üzerinden kendilerine özgü bağlantıları yakalayarak, kaçınılmaz bir bütünlüğe kavuşturan diller kuruyorlar kendi işlerinde, ilginç bir şekilde.

(Metin ve diğer yazılar için:
http://idansfestival.blogspot.com/2009/03/program-idans-2-may-2009.html

Baharın bu güzel akşamlarında aramızda sizleri görememiş olmak büyük kayıp!
Neyse ki, neredeyse ay boyunca her akşam sunulacak alternatifler çok yine.
Aramıza bekleriz efendim.

Blue Remix - Yann Marussich

Performans / iDans-9

Dün akşam, bir insan bedeni üzerine odaklandık ve uzun bir süre, görsel algımız dehşet verici bir merakla açılmayı sürdürdü.

Günümüzün tüketim kalıpları (ve biyokimyasal bombardıman içinde) farketmeden kala kalmış olan bedenimizin, çokta kendine özgü olamadan izlemek zorunda kaldığı yaşam çizgisini seyre koyuluyor gibiydi insan... hem de kendisinin tüm çaresiz donukluğunu görerek, ara ara da soluksuz bir şekilde kalarak...

(Bu eserler böyle! Televizyon seyretmeye benzemiyor tabi. Sizi acımasız akıp giden yaşama -savaşa- davet ediyor adeta.)

Eserin derinlemesine araştırması yapılacak olursa, ayrıntılı önbilgi için tüm internet kaynakları sizi bekliyor. http://www.yannmarussich.ch/?m1=7

Ayrıntılar:
Dikkat edin, performansta kullanılan Klein mavisi mucidinin ismini taşıyan başka bir yolculuğa götürebilir sizleri! Bu tek rengin (Yeni Gerçekçi Akım Fransız) ressamı maddesiz duygu yoğunluğunun timsalini patentlemekle kalmamış, tek notalı müziğinide yapmış, aslında bunu da ağdan dinleyebilirsiniz. (Orkestrayı yöneten şefin duruşuda bu kadar bilgiye karşın bizi şaşırtabiliyor!)

Marussich eserin oluşumu için resim kaynaklı çıkış noktalarında durduğu kadar gelişiminde de bilim adamlarıyla uzun süre çalışabilen özelliklere sahip olması ile gösteri sanatlarının disiplinler arası bir aktörü görünümünde..

Sanatın ve bilimin eskiyen kalıpları böylesine yerinde bakış açılarıyla kırılabildikçe, başka çarpıcı buluşmaların da gerçekleşebileceğini hayal edebiliyoruz, böylece yeni alanlarla zenginleşecek dünyamıza doğaya saygılı bir insan bırakmak dileğiyle, araştırmayı sürdürme hevesimiz ve heyacanımız artıyor..

İyi ki festival var. Böylesi bir performansı izlemek, her zaman o kadar kolay olmuyor malum, meraklılar meraksızlara çıtlatsın.

*
18.5.2009:

Daha enerjetik ve teknik bir mecradan bakarak acımasız eleştiriler yapmaya gerek var mı, bilemiyorum..

Seyircisinde bıraktığı hisler hangi açıdan önemli?

Herşeyi doğrudan yaşamak zorunda değiliz, zaten bu mümkün de değil, yaşamadan da gerçeği görebilecek algı ve his kapasitesine ulaşabiliriz.

Performansların samimi ve seyirciyi aldatmaması istenebilir. Ama tamamiyle gerçekle örtüşmesi her seyrici tarafından hala bekleniliyor mu, bilemem?

Zamanında ve belki hala, bazı şok edici gerçek performanslar olmuştur.
Ama artık bence bu tür seçimler, ilerleyen bilimsel bilgiler ve teknolojilerin çoktan gölgesinde kalmış durumda, yani artık seyircinin seçici olması gereken algısına bırakılmış bir kandırmaca bile, performatif bir tercih olarak önümüze sunulabilir durumda, yerseniz..

Festival yeniden başlıyor.

Haber

iDANS Mayıs 2009: Zamanın Dansı | Dansın Zamanı

iDANS Uluslararası Çağdaş Dans ve Performans Festivali’nin ikincisi 6 Mayıs - 3 Haziran arasında gerçekleşecek. Bu sezon ‘zaman’ kavramı üzerine yoğunlaşan festivalin konukları arasında Jonathan Burrows & Matteo Fargion, Thierry de Mey, Michèle-Anne de Mey, Olga de Soto, deufert + plischke, Ivana Müller, Virgilio Sieni, Theatre Works/Ong Keng Sen, Trio Cérès, Palma Kunkel, Juan Dominguez, Iguan Dance Theater, Walid Raad, Eléonore Didier, Andrea Bozić, Yann Marussich, Lydia Schulze Heuling ve Koosil-Ja yer alıyor.

Bu yıl 22-24 Mayıs arasında ‘zaman’ kavramı çerçevesinde yeni eserlerini sergileyecek yerel sanatçılara özel bir programımız var: Yerel Saat bünyesinde Hareket Atölyesi, Taldans, Mehmet Sander ve daha birçok koreograf yer alacak.

Sunum ve sunum/performanslar içeren konferans, 16-17 Mayıs 2009 tarihlerinde İstanbul Modern Sanat Müzesi’nde gerçekleşecek. Konferansa katılan uluslararası araştırmacı, sanatçı, yazar, dramaturg ve akademisyen arasında Rudi Laermans, Myriam van Imschoot, Velimir Abramovic, Christophe Wavelet, Geisha Fontaine, Adrien Heathfield, Ivan Pravdic, Teoman Turgut, Hilmi Yavuz, Boyan Manchev ve Janez Janša sayılabilir. Ayrıca konferans bildirleri Ekim 2009’da piyasaya sürülmek üzere kitaplaştırılacak.

İlişikte festival ve konferans programlarını bulabilirsiniz. Web sitemizi (www.idans.info) takip ederseniz en yeni gelişmelerden de haberdar olabilirsiniz.

http://idansfestival.blogspot.com/2009/03/program-idans-2-may-2009.html